در زمان طولانی انتظار در حراست سازمان نقبی هم به رادیو گفتگو می‌زنم. رادیو گفتگو یکی از شبکه‌های جدیدالتاسیس است که با توجهی ویژه به حوزه نخبگان و جذب مخاطبان جدید، از اواخر اردیبهشت ماه 1385 آغاز به کار کرد. قالب و ساختار برنامه‌ها عمدتاً گفتگو، میزگرد، مناظره، نمایش، مستند و ... است. موضوعات متنوع دستمایه برنامه‌سازی در شبکه قرار می گیرد و در همه زمینه‌ها اعم از دین و اندیشه، ارتباطات، رسانه، اقتصاد، فرهنگ و هنر، ادبیات، موسیقی و ... طرح‌ها و دیدگاههای اندیشمندان مطرح می‌شود. البته فقط مخاطبان تهرانی می‌توانند فرکانس‌های رادیو گفتگو را دریافت کنند.
سرانجام چند دقیقه قبل از شروع ضبط برنامه "گفتنی‌های هنر" وارد ساختمان شهدای رادیو می شویم. بعد از چند دقیقه انتظار در لابی ساختمان و مشخص شدن استودیو ضبط برنامه، همراه نادر برهانی مرند و مهمان برنامه غلامرضا حامدی‌خواه، نویسنده و کارگردان تله‌تئاتر، راهی استودیو 35 می‌شوم تا از نزدیک شاهد ضبط برنامه "گفتنی‌های هنر" شوم.
حوزه های ادبیات، تئاتر و سینما حوزه‌های مهمی هستند که در بخش فرهنگ رادیو گفتگو مورد توجه برنامه گفتنی‌های هنر است. رویکردها، نقش‌ها، آسیب‌ها و مشکلات این حوزه با حضور کارشناسان و مسئولان مورد تحلیل و بررسی قرار می‌گیرد. این برنامه ساعت 23 از رادیو گفتگو روی آنتن می‌رود.
قبل از این که برهانی‌مرند و حامدی‌خواه وارد استودیو شوند، مسائلی را که باید در برنامه مطرح شود با هم هماهنگ می‌کنند. بعد از هماهنگی و آمادگی صدابردار، آن دو به همراه عکاس مهر وارد استودیو می‌شوند. قبل از ضبط برنامه و روشن شدن چراغ‌های قرمز بالای در استودیو فرمان و بالای محفظه شیشه‌ای، صدابردار برنامه تست می‌گیرد و به مهمان برنامه اشاره می‌کند مراقب صدای خودکار و برگه و خوردن پا به میز باشد.
ضبط برنامه با پیچیدن صدای لوگو برنامه در استودیو شروع می‌شود. بعد از دو دقیقه نادر برهانی‌مرند ضبط را قطع می‌کند و به صدابردار برنامه می‌گوید: "هنگام ضبط ممکن است صدای فلاش عکاس مهر به گوش برسد. مشکلی نیست، چون من در برنامه اعلام می‌کنم به خاطر حضور عکاس مهر و تهیه گزارش صدای فلاش شنیده می‌شود." بعد از تائید صدابردار برنامه، ضبط با این جمله برهانی‌مرند شروع می‌شود: "این برنامه با غلامرضا حامدی‌خواه، تله‌تئاتر."
برهانی مرند قبل از گفتگو با حامدی خواه از حضور عکاس مهر می‌گوید و از آغاز فعالیت‌های حامدی خواه می‌پرسد و او در پاسخ اشاره می‌کند فعالیت‌هایش را در تلویزیون از پله‌های پائین و بخش‌های مختلف برنامه‌سازی شروع کرده و تاکنون کارهای زیادی در زمینه تله‌تئار ساخته و اینکه کارگردان در کنار اشراف داشتن به کارهای فنی باید به مقوله‌های دیگر چون رنگ و ... نیز شناخت داشته باشد.
بعد از چند دقیقه اعلام تنفس از سوی کارشناس مجری برنامه و پخش موسیقی ملایم، حامدی‌خواه از تدبیر مدیران تلویزیون در زمینه تله‌تئاتر و آسیب‌هایی که به این رشته وارد شده، از تفاوت تله‌تئاترهای تک قسمتی و چندقسمتی هم می‌گوید. در طول صحبت‌های او صدابردار مرتب احساس نارضایتی می‌کند و به یکی از همکارانش که کنارش ایستاده، با دلخوری می‌گوید: "خیلی صدای ضربه خوردن پای حامدی‌خواه به میز و صدای برگه‌هایش می‌آید."
گرچه پشت صحنه یک برنامه رادیویی که به صورت تولیدی ضبط می‌شود، مسلماً شور و نشاط برنامه‌های زنده را ندارد، اما مباحث داغی که از سوی برهانی مرند مطرح می‌شود، شور و هیجانی خاص به برنامه می‌دهد، حتی او در یکی از سئوالاتش مطرح می‌کند چرا تله‌تئاترها مزخرف هستند؟ و حامدی‌خواه توضیحات خود را ارائه می‌دهد که تله‌تئاتر در تلویزیون همچون یک طفل یتیم می‌ماند و در ادامه صحبت‌هایش به تله‌تئاترهای خوب حسن فتحی، مخاطبان عام و خاص و نبود مدیر صحنه که از اساسی‌ترین بخش‌های تله‌تئاتر است اشاره می‌کند.
حامدی‌خواه در صحبت‌هایش نقبی هم به خبرنگاران می‌زند که همیشه در دفترچه تلفن آنها یکسری تلفن‌های ثابت نوشته شده و همیشه به افراد خاص برای گفتگو زنگ می‌زنند و دنبال افرادی نیستند که سال‌های بسیاری در این رشته زحمت کشیده اما نادیده گرفته شده‌اند. بحث درباره تله‌تئاتر به حدی مفصل می‌شود که برهانی‌مرند از مهمان برنامه قول می‌گیرد در قسمت دوم این برنامه هم حضور داشته باشد. بعد با خداحافظی از شنوندگان برنامه را تمام می‌کند. او در طول برنامه چند بار از خبرگزاری مهر برای تهیه گزارش و عکس تشکر می‌کند. وقتی برنامه تمام می‌شود، حامدی خواه از اینکه به خبرنگاران خرده گرفته عذرخواهی می کند.
نادر برهانی‌مرند، سردبیر و کارشناس مجری برنامه "گفتنی‌های هنر"، درباره شکل‌گیری این برنامه به خبرنگار مهر می‌گوید: "برنامه "گفتنی‌های هنر" در فاز اولیه راه‌اندازی رادیو گفتگو شکل گرفت. در آن زمان پیشنهاد این برنامه از سوی حسین پاکدل و در چهار برنامه مطرح شد. او در فاز اول مسئول این برنامه بود و می‌توان گفت جزو فازهای موفق این برنامه در بخش‌های سینما، تئاتر، ادبیات و موسیقی دراماتیک بود. آقای پاکدل سه تا چهار ماه این برنامه را ادامه داد و من به خاطر علاقه‌ای که به برنامه رادیو گفتگو و آقای پاکدل داشتم، شنونده این برنامه بودم."
وی در ادامه می‌افزاید: "بعد از سه ماه مسئولیت برنامه‌های فرهنگی رادیو گفتگو بر عهده من گذاشته شد. این چهار برنامه را در زمینه‌های ادبیات، سینما و تئاتر غیر از موسیقی دراماتیک ادامه دادم. به جای موسیقی، هنرهای تجسمی را قرار دادم چرا که احساس کردم کمتر به هنر تجسمی، نقاشی و گرافیک پرداخته شده است. دوستان زیادی برای این برنامه به من کمک کردند. مهرداد حجتی یکی از دوستانم به ندای من لبیک گفت و بخش اعظمی از سینما و هنرهای تجسمی را ایشان بر عهده داشت. در فاز جدید یعنی امسال، برنامه "گفتنی‌های هنر" به خاطر زیاد شدن برنامه‌های رادیو گفتگو کمتر شده و در حال حاضر این برنامه روزهای یکشنبه ویژه ادبیات و چهارشنبه‌ها ویژه سینما و تئاتر از رادیو گفتگو پخش می‌شود."
برهانی‌مرند درباره تدابیری که برای جذابیت برنامه "گفتنی‌های هنر" دارد، توضیح می‌دهد: "انتظار مخاطبان در مرحله اول از برنامه صداقت است و دوم اینکه بداند طرفی که گفتگو می‌کند، احاطه زیادی بر بحث داشته باشد. تخصص من تئاتر و هنرهای مربوط به این حوزه است. بنابراین کارهایی را می پذیرم یا به پیشواز آن می‌روم که در این دایره باشند. ممکن است برنامه‌ای در حوزه دانش هسته‌ای هم بچرخانم، ولی چون دغدغه درونی من نیست، در آنجا فقط گفتگوکننده می‌شوم، در حالی مخاطب چیزی فراتر از این می خواهد. بنابراین علاقه، دلبستگی و صداقت خیلی مهم است. خوشبختانه این چند فاکتور در برنامه‌های رادیو گفتگو رعایت می شود."
وی درباره اینکه اکثر مجریان برنامه رادیو گفتگو صدای مناسبی ندارند، خاطرنشان می‌کند: "ممکن است شما بدترین صداها را در رادیو گفتگو بشنوید، ولی این آزاردهنده نیست، چرا که ما به ازاء دیگری دارد که این خلاء را پر می کند و آن هم اشراف مجری در آن حوزه است. علاوه بر آن رادیو گفتگو سیاستی را دنبال می‌کند که من خیلی آن را دوست دارم و آن هم بحث چندصدایی است و محدودیت‌ها و خودسانسوری شبکه های دیگر را ندارد."
کارشناس مجری برنامه "گفتنی‌های هنر" با اشاره به محور برنامه‌سازی در رادیو گفتگو می‌گوید: "این شبکه رادیویی هرگز به پیشواز چالش ژورنالیستی نمی‌رود. این مسئله خیلی ظریف است و زمانی که بحثی بر مبنای منطق و استدلال باشد خط قرمز وجود ندارد. استدلال در منظر رادیو گفتگو قرار دارد، به همین دلیل مجری‌های این برنامه باید به بحث اشراف داشته باشند. حال ممکن است صدای خوبی نداشته باشند یا کمتر به فنون اجرا احاطه داشته باشند. البته این هم ویژگی زیاد خوبی نیست، ولی به مرور باید حل شود. خوشبختانه در فاز جدید برنامه‌های رادیو گفتگو به این مقوله هم توجه می شود."
برهانی‌مرند درباره اینکه شخصاً در برنامه‌های فرهنگی رادیو گفتگو تا چه حد سعی می‌کند نیاز و مصلحت مخاطب را در نظر بگیرد، می‌گوید: "مصلحت را بیشتر فرهنگی می‌دانم. به عنوان یک آدم رسانه‌ای هیچ مصلحتی را به عنوان فرهنگ در نظر نمی‌گیرم و کمتر مصلحت رسانه برایم اهمیت داشته است، چرا که رسانه را زیرمجموعه حرکت فرهنگی می دانم. در نتیجه این مسائل در من درونی شده است. هر چیز که دارم از رسالت بزرگ فرهنگی می‌آید و شنونده هم این احساس را می‌کند و آن را نه به جریان خاصی ربط می‌دهد و نه به یک رسانه خاص، بلکه به عنوان یک دغدغه فرهنگی ربط خواهد داد. در واقع دغدغه رادیو گفتگو ایجاد چالش فرهنگی است."
وی درباره مشکل اساسی و حل نشده برنامه‌های رادیو گفتگو که بحث فرم است و تقریباً در تمام برنامه‌های این شبکه رادیویی یکی است، توضیح می‌دهد: "اعتراف می‌کنم که دغدغه فرم در این برنامه ندارم و چون محور"گفتنی‌های هنر" محتوی است، سعی می‌کنم جذابیت‌های از این دست در برنامه داشته باشم و به چالش‌هایی که کمتر پرداخت شده یا جرات پرداختن به آن وجود نداشته یا فراموش شده‌اند، بپردازم."
بعد از گفتگو با برهانی‌مرند، مسعود عابدین‌نژاد، مدیر نظارت و ارزشیابی و مطالعات برنامه‌های رادیو گفتگو به ما ملحق می‌شود. او درباره برنامه "گفتنی‌های هنر" می‌گوید: "این برنامه از بدو تاسیس شبکه در جدول پخش برنامه‌ها قرار گرفت. من تصور می‌کنم در حوزه‌های سینما، تئاتر و تجسمی هم تا حدودی زیادی موفق عمل کرده و به مهمترین مسائل تفکری در حوزه‌های هنری و صنف این حوزه‌ها پرداخته است."
نظر شما